του Τ. Κεφαλά
Αρχίζουν,
να πυκνώνουν οι πρωτοβουλίες πολιτών, ανά την Ελλάδα, με πρόθεση την πιο άμεση
συμμετοχή τους στη δαχείριση των αποβλήτων. Αφορούν, κατά κανόνα, σχήματα
συνεταιριστικής οργάνωσης διαφόρων μορφών, ως προς τη δομή και με δραστηριότητα
στον τομέα της ανακύκλωσης, συνήθως, ως προς το περιεχόμενο. Αφορμή για κάποια
σχόλια, σχετικά με τις πρωτοβουλίες αυτές, παίρνω από μια συγκεκριμένη
διατύπωση, σε μήνυμα του Σταύρου Αργυρόπουλου (για συντομία ΣΑ, στη συνέχεια),
που έχει πρωτοστατήσει στη δημιουργία ενός τέτοιου σχήματος, στην Σπάρτη
(Λακωνική Βιοενεργειακή ΑΕ). Ανάμεσα σε άλλα αναφέρεται: «Οι εξελίξεις είναι εμπρός των πυλών και η λύση για όλα αυτά τα
εξωφρενικά υπάρχει και λειτουργεί. Ονομάζεται «Λακωνική μέθοδος διαχείρισης
των απορριμμάτων - προϊόντων μας». Ήδη 6 εταιρείες εφαρμόζουν τη
μέθοδο και κάθε μήνα δημιουργούνται και νέες». Στο σχολιασμό γίνεται
χρήση και κάποιων χαρακτηριστικών κειμένων της «Λακωνικής Βιοενεργειακής ΑΕ»,
απ’ όπου αντλείται πρωτογενής πληροφόρηση (παρατίθενται αυτούσια στο τέλος).
Ο
ισχυρισμός είναι επαναλαμβανόμενος σε πολλές τοποθετήσεις του ΣΑ, άρα δεν
οφείλεται σε γλωσσική παραδρομή, είναι συνειδητός. Συμπυκνώνει δύο βασικές
θέσεις:
·
ότι
υπάρχει μια πρωτότυπη (αλλιώς δεν θα βαφτίζονταν «Λακωνική») μέθοδος διαχείρισης
των απορριμμάτων και
·
ότι
υπάρχουν, τουλάχιστον, έξι εταιρείες (σημ. δεν είναι χωρίς σημασία ο όρος) που
την εφαρμόζουν.
Ποιες είναι οι «εταιρείες»
που εφαρμόζουν τη «Λακωνική μέθοδο»;
Υποθέτω
ότι οι έξι «εταιρείες», που επικαλείται ο ΣΑ, είναι αυτές που λίγο-πολύ ξέρουμε
όλοι μας:
·
η
Λακωνική Βιοενεργειακή ΑΕ, στη Σπάρτη
·
η
Αρκαδική Εναλλακτική ΑΕ, στην Τρίπολη
·
η
ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. «Καλλονή - Κελλιά», στην Τήνο
·
ο
αστικός μη κερδοσκοπικός συνεταιρισμός ΜοίκοΝΟΣ, στη Μύκονο
·
η
ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. της Πάτρας (θα ξεκινήσει δραστηριότητες σύντομα)
·
η
υπό ίδρυση ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. στην Ικαρία (πραγματοποιήθηκε ιδρυτική συνάντηση το
Σάββατο 9/11)
Από
τα παραπάνω σχήματα, αυτά που εμφανίζονται να ενστερνίζονται τη «Λακωνική
μέθοδο» είναι τα δύο πρώτα. Απ’ όσο γνωρίζω, κανένα από τα άλλα σχήματα -
συλλογικότητες δεν έχει δηλώσει ότι υιοθετεί ή εφαρμόζει τη λεγόμενη «Λακωνική
μέθοδο». Πολύ δε περισσότερο η τελευταία, που δεν έχει προλάβει καν να
συσταθεί. Θα άξιζε τον κόπο να έχουμε τη μαρτυρία των ίδιων των φίλων και
συναγωνιστών από τα παραπάνω συνεταιριστικά σχήματα.
Τι
εξυπηρετεί, λοιπόν, αυτός ο ανακριβής ισχυρισμός του ΣΑ και σε τι αποσκοπεί, αν
όχι στην αθέμιτη οικειοποίηση πρωτοβουλιών, που η καθεμιά από αυτές έχει τα
ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της και τη δική της διαδρομή; Για ποιο λόγο θα πρέπει
όλες οι προσπάθειες να μπουν στο ίδιο «καζάνι»; Και τι νόημα έχει αυτή η
επιδίωξη, όταν μιλάμε για δράσεις αποκεντρωμένης διαχείρισης; Ή, μήπως, δεν
μιλάμε για αποκεντρωμένη διαχείριση; Δεν θα ήταν πιο εποικοδομητικό να μιλά
κανείς-μία (και να προσπαθεί να πείσει) για τα πλεονεκτήματα της «μεθόδου» του,
αντί να καλλιεργεί τη σύγχυση για τη φύση και το χαρακτήρα των συνεταιριστικών
πρωτοβουλιών;
Υπάρχει «Λακωνική
μέθοδος» και σε τι διαφέρει από τη «Σερραϊκή μέθοδο», π.χ;
Αλλά
ποια είναι η «Λακωνική μέθοδος», για την οποία γίνεται λόγος; Αν με τον όρο
«μέθοδος» εννοούμε τα εργαλεία που υιοθετεί μια, υποτίθεται, εναλλακτική
διαχείριση των απορριμμάτων, η «Λακωνική Βιοενεργειακή ΑΕ», όπως προκύπτει από
τα κείμενά της, την περιγράφει ως εξής: «Η
μέθοδος που υιοθετούμε είναι η διαλογή των απορριμμάτων μας στη πηγή, παραγωγή βιοαερίου
από τα οργανικά μας και κόμποστ από το μετά την ζύμωση κλάσμα των οργανικών,
εκμετάλλευση των βασικών ανακυκλώσιμων υλικών, όπως χαρτιού, πλαστικών,
γυαλιού, μετάλλων, και γιατί όχι ακόμη και ξύλου, τηγανελαίων, ενδυμάτων κλπ.».1
Διαπιστώνει
κανείς-μία κάποια πρωτοτυπία, που να δικαιολογεί το βαρύγδουπο τίτλο «Λακωνική
μέθοδος»; Ή πρόκειται, αντίθετα, για τις στοιχειώδεις αρχές μιας ορθολογικής
διαχείρισης, που την εφαρμόζουν, ήδη, εκατομμύρια πολίτες σε όλο τον κόσμο; Και
γιατί είναι «Λακωνική» η μέθοδος και δεν είναι «Σερραϊκή» ή «Βερολινέζικη», για
παράδειγμα; Χρειάζεται μια εξήγηση, ασφαλώς. Προσωπικά, δεν μπορώ να βρω άλλη
από αυτή: επιδιώκεται, σκόπιμα, οποιαδήποτε πρόταση έχει αναφορά στην πρόληψη,
στη διαλογή στην πηγή, στην ανακύκλωση και στην κομποστοποίηση να μπορεί να
ενσωματωθεί στη λεγόμενη «Λακωνική μέθοδο».
Δεν
θέλω να κάνω αυθαίρετες συσχετίσεις, αλλά συμπεριφορές τέτοιου είδους με
παραπέμπουν στη, σχετικά πρόσφατη, πρακτική κάποιων από τις μεγάλες ΜΚΟ, που
προσπάθησαν οποιαδήποτε εναλλακτική πρόταση να την ενσωματώσουν στη στοργική,
μέχρι ασφυξίας, αγκαλιά της λεγόμενης «πράσινης πρότασης». Στη βάση της λογικής
ότι όλοι-ες μιλάμε για διαλογή στην πηγή και για ανακύκλωση. Είδαμε και πάθαμε
να διαλύσουμε τις σχετικές συγχύσεις. Οπότε, είναι, μάλλον, αχρείαστο να
ξανανοίξουμε την ίδια συζήτηση.
Αν
σε κάποιους-ες ακούγονται πολύ καχύποπτα τα παραπάνω, αξίζει να αναφέρουμε τη
θέρμη με την οποία έχει αγκαλιάσει τη λεγόμενη «Λακωνική μέθοδο», εκείνο το
τμήμα των Οικολόγων - Πράσινων, που πρωτοστάτησε στην απαξίωση της λογικής της
αποκεντρωμένης διαχείρισης με κοινωνική συμμετοχή, αντιπαραθέτοντας τη λογική
της «πράσινης επιχειρηματικότητας», που βάζει σε δεύτερη μοίρα, αν δεν αγνοεί
τελείως, το δημόσιο και κοινωνικό χαρακτήρα της διαχείρισης των απορριμμάτων.
Όπως αξίζει να μην προσπεράσουμε και το αντίστοιχο ενδιαφέρον του
«Παρατηρητηρίου πολιτών για την αειφόρο ανάπτυξη – CISD»
(της κ. Μ. Καραβασίλη), που προσπαθεί να συμπύξει μέτωπο «εναλλακτικής»
διαχείρισης των απορριμμάτων με τη συμμετοχή των βασικών μελετητών και διαχειριστών
της υφιστάμενης κατάστασης, «πράσινων» εργολάβων, ΜΚΟ κ.ά..